بررسی اثر توانبخشی شناختی بر عملکردهای اجرایی (بازداری پاسخ و برنامه ریزی) کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی

مقدمه و اهداف اختلال بیش ­فعالی و کمبود توجه، یکی ازاختلال­های روانشناختی و روانپزشکی است که در کودکی ظاهر می­شود. این اختلال به عنوان شایعترین اختلال­های عصبی–رفتاری در دوره کودکی شناخته شده است که بخش بزرگی از جمعیت کودکان جهان را مبتلا کرده است. این اختلال غالبا به عملکرد فرد در بسیاری از زمینه ها همچون تحصیل، توجه و تمرکز، ارتباطات اجتماعی و حوزه های شناختی از جمله کارکردهای اجرایی صدمه می­زند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ و برنامه ­ریزی) کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش ­فعالی می ­باشد. مواد و روش ­ها پژوهش حاضر از نوع شبه ­آزمایشی با طرح کارآزمایی بالینی پیش­ آزمون-پس­ آزمون با گروه کنترل بوده است. 30 کودک دارای اختلال نقص توجه و بیش ­فعالی 7-9 سال که در سال 98-1397 به کلینیک مشاوره آمورش­ و ­پرورش ناحیه 1 شیراز، مراجعه داشتند، با استفاده از آزمون تشخیصی 4CSI- تشخیص ­گذاری شده و با استفاده از آزمون هوش ریون یکسان­ سازی شدند و به­ صورت نمونه ­گیری هدفمند انتخاب و به ­طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، در ده جلسه یک ­ساعته به­صورت هر هفته دو جلسه، تحت مداخله برنامه­ه ای توانبخشی قرار گرفتند. در پژوهش حاضر، متغیر بازداری پاسخ با استفاده از آزمون استروپ و متغیر برنامه ­ریزی با آزمون بریف انجام شد. یافته ­ها کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ) در پیش‌آزمون و پس‌آزمون در کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش ­فعالی تفاوت معنادار وجود دارد. کارکردهای اجرایی (برنامه ­ریزی) در پیش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت معناداری (p <0/001) را نشان داد. نتیجه ­گیری به نظر می‌رسد توانبخشی­ شناختی بر بهبود عملکردهای اجرایی (بازداری پاسخ و برنامه­ریزی) کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش­ فعالی موثر است و کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ و برنامه ­ریزی) را بهبود می­بخشد و جایگزینی مناسب در برابر تاثیرات داروهای روان ­محرک برای این کودکان است.